Boeren kan letterlijk overal en altijd!

Maar, dit was pas het begin van het dagelijks voer-rondje. We stapten in Stefans auto en reden met een krat vol oud brood, die Stefan en Els een paar keer per week bij de plaatselijke bakker kunnen ophalen, door naar een 10 minuten verderop gelegen bos.

Dit bos is onderdeel van een landgoed waar de eigenaar op zoek  is naar nieuwe verdienmodellen. Stefan, Els en de eigenaar zoeken samen naar methodes hoe ze het bos op een andere manier kunnen verwaarden. Er lopen nu een paar  varkens rond, iedere drie weken op een ander gedeelte, die dagelijks oud brood, groenafval en wat biobrokken bijgevoerd krijgen. De varkens zijn in eigendom van Stefan en Els, de eigenaar van het land krijgt uiteindelijk 10% van het geslachte varken. Voor de overige 11 hectare van het landgoed geven Stefan en Els een persoonlijke cursus om het bos soortenrijker te maken met een nadruk op voedselproductie. Varkens en kippen zullen hierin ook in de toekomst een rol blijven spelen. Het doel van de cursus is dat de landeigenaar straks zelf aan de slag kan en de pachtconstructie van 10/90 verdwijnt.

Opdracht in combinatie met pacht

Na een kwartier werk stappen we weer in de auto, dit keer op weg naar een voedselbostuin die ze in opdracht van de eigenaar hebben ontworpen en aangelegd. Bij dit land is de voedselbostuin dus een eenmalig project, waarbij de eigenaar zelf het onderhoud en de oogst voor z’n rekening neemt. De eigenaar heeft alle bomen gekocht en betaald voor het planten. Het gedeelte met de varkens echter hebben ze wel in de vorm van de 10/90 pacht. Ook hier dus moest een viertal varkens gevoerd worden.

Stefan gaf aan dat hij weg wil blijven van de term voedselbos. Hij stelt dat zij voedsellandschappen aanleggen en deze telkens anders, samen met de wensen van de eigenaar vormgeven. Of ze dit nu in een pacht-, huur-, opdracht- of coach-constructie aanbieden.

Land-ontwikkelende pacht

Hierna gingen we op weg naar het land waar Stefan ook als huurder woont en waar zij van de eigenaar een stuk land pachten en tegelijkertijd ontwikkelen. Dit land is een goed voorbeeld voor hoe ze op het grootste gedeelte van hun land boeren: als land-ontwikkelende pacht. De Mobiele Gaard investeert dan in alles wat beweegt en/of van het land af komt en de eigenaar in al het onroerende en meerjarige materiaal. De eigenaar hoeft vervolgens helemaal niks meer te doen en krijgt 10% van de oogst. Stefan en Els doen al het werk inclusief de verkoop en ontvangen 90% van de oogst. Voor de volledigheid: de relatie land-eigenaar en pachter is dus geldloos!

Dit weiland wordt dit jaar langzaam maar zeker een groentetuin. Het ploegen en bemesten van de grond gebeurt door deze 23 kippen. Zij worden iedere week losgelaten op een nieuw stuk grond, waarna hun hok op wielen een stuk verder wordt gezet en er weer een stuk moestuin achter hen aan wordt opgestart. En, het mooiste is, al ploegend leveren de dames ook nog eens 20 eieren per dag!

Els vertelde dat bijna al hun land bestaat uit kleine stukjes van een kleine hectare tot twee hectare, in een straal van 10 kilometer rondom Lochem. Dit land is van eigenaren die niet zelf boeren, maar het wel leuk vinden om op zoek te gaan naar een zinvoller bestemming van hun land dan alleen een weitje rondom het huis. Dit was niet eens een vooropgezet plan, maar van het één was het hele jaar telkens het ander gekomen. Dit type ‘boerderij’ is namelijk in de kern van het concept een sociale onderneming. Juist omdat je met zoveel kleine stukjes land en zo nauw met eigenaren samenwerkt, is boeren niet een eenzame exercitie die eens per jaar een oogst oplevert, maar een constant netwerk van geven, nemen, voeren, verkopen, informeren en leren. De bakker die zijn brood weggeeft is ook onderdeel van het geheel, en doet niet alleen dat, maar vertelt er ook over in zijn winkel en neemt natuurlijk zelf eieren, groente en vlees af. Datzelfde doen alle landeigenaren van de 18 hectare die Stefan en Els inmiddels beboeren ook. Iedere plek heeft zijn eigen sociale netwerk die meedoet in het systeem.