nieuwsitem –  25 april 2018

Stefan Hanstede en Els Hegger zijn samen boer. En dat doen ze nu een jaar. Zonder dat ze land bezitten. En.. zonder dat ze voor het land betalen! Ze begonnen met niks, maar noemen zich inmiddels de Mobiele Gaard en boeren op 18 hectares en krijgen bovendien doorlopend nieuw land aangeboden. Hoe doen ze dat? Wat doen zij anders dan anderen? Waarom is het voor hen blijkbaar zo makkelijk om te beginnen en om vervolgens te groeien?

Daar kom je alleen achter als je een keer gaat kijken. Stefan had weinig tijd, dus hij vroeg me of ik om 8 uur naar een klein boerderijtje achter Lochem wilde komen, dan kon ik gelijk helpen bij het voeren van de varkens en de kippen.  Wat volgde was een tocht van ongeveer twee uur langs nog drie locaties en toen begon ik pas echt iets te begrijpen wat Els en Stefan aan het doen zijn en waarom dit een geweldig goed idee is.

De plek waar ik naartoe was gedirigeerd bestond uit een vers omgeploegde varkenswei, met drie drachtige varkens, en een iets minder vers omgeploegde varkenswei die nu moestuin en kippenwei is en wordt. Samen een kwart hectare. Els huurt het bijbehorende boerderijtje en woont daar met man en 3 kinderen en samen met Stefan boert ze op deze grond. Het huurcontract is telkens voor een jaar.

Boeren kan letterlijk overal en altijd!

Pacht in combinatie met een opleiding

Maar, dit was pas het begin van het dagelijks voer-rondje. We stapten in Stefans auto en reden met een krat vol oud brood, die Stefan en Els een paar keer per week bij de plaatselijke bakker kunnen ophalen, door naar een 10 minuten verderop gelegen bos.

Dit bos is onderdeel van een landgoed waar de eigenaar op zoek  is naar nieuwe verdienmodellen. Stefan, Els en de eigenaar zoeken samen naar methodes hoe ze het bos op een andere manier kunnen verwaarden. Er lopen nu een paar  varkens rond, iedere drie weken op een ander gedeelte, die dagelijks oud brood, groenafval en wat biobrokken bijgevoerd krijgen. De varkens zijn in eigendom van Stefan en Els, de eigenaar van het land krijgt uiteindelijk 10% van het geslachte varken. Voor de overige 11 hectare van het landgoed geven Stefan en Els een persoonlijke cursus om het bos soortenrijker te maken met een nadruk op voedselproductie. Varkens en kippen zullen hierin ook in de toekomst een rol blijven spelen. Het doel van de cursus is dat de landeigenaar straks zelf aan de slag kan en de pachtconstructie van 10/90 verdwijnt.

Opdracht in combinatie met pacht

Na een kwartier werk stappen we weer in de auto, dit keer op weg naar een voedselbostuin die ze in opdracht van de eigenaar hebben ontworpen en aangelegd. Bij dit land is de voedselbostuin dus een eenmalig project, waarbij de eigenaar zelf het onderhoud en de oogst voor z’n rekening neemt. De eigenaar heeft alle bomen gekocht en betaald voor het planten. Het gedeelte met de varkens echter hebben ze wel in de vorm van de 10/90 pacht. Ook hier dus moest een viertal varkens gevoerd worden.

Stefan gaf aan dat hij weg wil blijven van de term voedselbos. Hij stelt dat zij voedsellandschappen aanleggen en deze telkens anders, samen met de wensen van de eigenaar vormgeven. Of ze dit nu in een pacht-, huur-, opdracht- of coach-constructie aanbieden.

Land-ontwikkelende pacht

Hierna gingen we op weg naar het land waar Stefan ook als huurder woont en waar zij van de eigenaar een stuk land pachten en tegelijkertijd ontwikkelen. Dit land is een goed voorbeeld voor hoe ze op het grootste gedeelte van hun land boeren: als land-ontwikkelende pacht. De Mobiele Gaard investeert dan in alles wat beweegt en/of van het land af komt en de eigenaar in al het onroerende en meerjarige materiaal. De eigenaar hoeft vervolgens helemaal niks meer te doen en krijgt 10% van de oogst. Stefan en Els doen al het werk inclusief de verkoop en ontvangen 90% van de oogst. Voor de volledigheid: de relatie land-eigenaar en pachter is dus geldloos!

Dit weiland wordt dit jaar langzaam maar zeker een groentetuin. Het ploegen en bemesten van de grond gebeurt door deze 23 kippen. Zij worden iedere week losgelaten op een nieuw stuk grond, waarna hun hok op wielen een stuk verder wordt gezet en er weer een stuk moestuin achter hen aan wordt opgestart. En, het mooiste is, al ploegend leveren de dames ook nog eens 20 eieren per dag!

Boeren als sociale onderneming

Els vertelde dat bijna al hun land bestaat uit kleine stukjes van een kleine hectare tot twee hectare, in een straal van 10 kilometer rondom Lochem. Dit land is van eigenaren die niet zelf boeren, maar het wel leuk vinden om op zoek te gaan naar een zinvoller bestemming van hun land dan alleen een weitje rondom het huis. Dit was niet eens een vooropgezet plan, maar van het één was het hele jaar telkens het ander gekomen. Dit type ‘boerderij’ is namelijk in de kern van het concept een sociale onderneming. Juist omdat je met zoveel kleine stukjes land en zo nauw met eigenaren samenwerkt, is boeren niet een eenzame exercitie die eens per jaar een oogst oplevert, maar een constant netwerk van geven, nemen, voeren, verkopen, informeren en leren. De bakker die zijn brood weggeeft is ook onderdeel van het geheel, en doet niet alleen dat, maar vertelt er ook over in zijn winkel en neemt natuurlijk zelf eieren, groente en vlees af. Datzelfde doen alle landeigenaren van de 18 hectare die Stefan en Els inmiddels beboeren ook. Iedere plek heeft zijn eigen sociale netwerk die meedoet in het systeem.

 

Onze projecten

chinese kwee voedselbos

Voedselbossen: juist omdat iedereen het snel snapt moet je de kennis goed borgen

Marieke en Frank worden al jaren gegrepen door het concept, de kracht ervan en de enorme complexiteit van de...

Bekijk project
4 returns

4returns earth. Wereldwijde community van ecosysteemherstellers

Onze grootste en oudste online community. Het team bij Commonland werkt constant verder aan steeds meer content en community....

Bekijk project
green deal voedselbossen

De green deal Voedselbossen verbindt pioniers en overheden

Dit unieke netwerk van voedselbospioniers, onderwijsinstellingen, provincies, ministeries en adviesorganen had een dik jaar na de start nog steeds...

Bekijk project

Europese interieurbeplanters vormen een inspirerend netwerk

Interieurbeplanting is een vrij specifiek, en dus zeldzaam vak. Nederland heeft rond de 30 bedrijven die zich echt toeleggen...

Bekijk project
markt

Food Value borgt dat de lokale keten sociaal blijft

Het project Food Value is inmiddels een compleet online multivendor webshoppakket en een coöperatie waarin meerdere waardes een even...

Bekijk project
ecosystem restoration camps

Ecosystem Restoration Camps verbindt de woestijn met de milennial

In juli 2016 plaatste John D. Liu een klein berichtje op Facebook dat gelijk viraal ging. Het bevatte namelijk...

Bekijk project
Into Green

Into Green inspireert eerst en kopt dan in met bewijs

Je kunt het bijna niet meer voorstellen, maar in 2013 had vrijwel niemand levende kamerplanten in huis en op...

Bekijk project