Gezonde ecosystemen zijn de sleutel tot overleven op deze planeet

De kern van zijn verhaal

John werkte in de jaren 90 als cameraman en kreeg in 1995 van de Wereldbank de opdracht om het herstelproject dat gaande was op het Chinese Lössplateau te volgen. Deze opdracht heeft, zo zei hij, zijn leven veranderd. Want, al filmende realiseerde hij zich wat hij eigenlijk zag. Hij zag dat het gewoon mogelijk is om uitgeput land te herstellen en dat uitgeput landschap niet een soort van noodlot is. Je kunt er wat aan doen Wat hij ook zag was hoe enorm veel groter de impact van zowel het verstoorde land aan de ene kant als het herstelde land aan de andere kant is. Verstoorde grond haalt letterlijk de bron van ons leven weg en andersom heeft het herstellen van de bron oneindig veel meer voordelen dan je zelfs met geld kunt meten. Hij zei het in zijn presentatie erg mooi: wij waarderen de opbrengsten van land, maar vergeten te zorgen voor de bron die die opbrengsten mogelijk maakt: natuurlijke ecosystemen. En die systemen staan wereldwijd onder druk, ook hier en die moeten we herstellen, want zonder de bron, een werkend natuurlijk ecosysteem, kunnen wij niet overleven.

Grootschalige aanplant van bomen (en het houden van minder vee) leidt er toe dat er meer organisch materiaal wordt opgebouwd, de waterhuishouding verbetert en de biodiversiteit toeneemt. Ook de Nederlandse akkers en weilanden, met hun mono-culturen en gifgebruik,  zijn te zien als woestijnen, als je die tenminste definieert als: ‘landschappen waar nog maar weinig natuur voorkomt’. Voor Liu onderstreept Voedselbos Ketelbroek dat je kale akkers kunt laten opbloeien door voedselbossen aan te leggen. Voedselproductie en natuurwaarden vallen hierbij samen.

Deze groep, die middag, bestond voor een groot deel uit mensen die actief bezig waren met permacultuur, voedselbossen en ecologische landbouw, dus met het creëren van opbrengsten en het kunnen leven van landbouw. Hierover werden veel vragen gesteld en een daarvan was precies deze: wat kan je uit de ‘bron’ halen, hoe ver kan je gaan, hoe moet je daar tegenaan kijken? Zijn antwoord was heel eenvoudig: volg Wouter. We moeten eten, landbouw is nodig,. Voedselbossen  waarin je de bodem veel minder belast, geen bestrijdingsmiddelen gebruikt en geen mest is de weg die landbouw moet gaan. Hou de bodem bedekt, werk steeds meer met permanente gewassen en begin gewoon. Wacht niet op een ander, maar ga zelf naar je gemeente toe als je ergens braakliggend land ziet, onderneem het en plant bomen en struiken waar je maar kan. Het Nederlandse platteland is ook verarmd, uitgeput en levenloos. Ook hier is het alle hens aan dek, niet alleen in de Amazone. We moeten wereldwijd weer zeven generaties in de toekomst leren denken, niet alleen aan de oogsten van dit seizoen.

Hij vertelde meerdere keren dat één van de grote sleutels van het succes van het Lössplateau was dat de lokale mensen betaald werden om de herstelwerkzaamheden te doen en hun vee tijdelijk weg te houden van het land. Want dat is vaak het grootste probleem: je kunt bewoners en boeren niet zeggen dat ze weg moeten van overbegraasd of uitgeput land, want dat is het enige dat ze hebben. Alleen mensen informeren en nieuwe dingen leren werkt niet, nieuw gedrag ontstaat alleen als je de betrokken mensen veiligheid en een inkomen geeft gedurende het herstelproces. Geld maakt niet gelukkig, maar geld is wel degelijk een mogelijkmaker om grote projecten kans van slagen te geven.

Zijn er dan genoeg welvarende mensen en organisaties die dit soort projecten willen doen, die willen veranderen? Ja, het worden er elke dag meer, de leiders van de wereld maken zich zorgen en weten ook wel dat we ‘into the absurd’ aan het gaan zijn. De echte schaarste zit hem vooral in mensen die de kennis en wil hebben om deze projecten ook daadwerkelijk te gaan uitvoeren. Laat dat een uitnodiging zijn. Begin waar je bent, laat de wereld weten wat je doet en wie weet waar op deze planeet jouw werk eindigt. Want we weten nu, door de projecten waar Liu over vertelt, dat het probleem niet de aarde en de natuur zelf is: als we die de kans geven zal natuur zichzelf onmiddellijk willen herstellen.

John D. Liu vertelt zijn verhaal nog steeds als filmmaker. Ondertussen is hij ook ecoloog en publiceert veel onderzoek op
https://knaw.academia.edu/JohnDLiu
Dit materiaal is vrij toegankelijk voor iedereen.

Nederland heeft hem leren kennen via de VPRO, de documentaire Groen Goud