Een echt gemeenschapsbos
Het voedselbos is 5 hectares groot, in 2014 door plantkundige Eveline Stilma, samen met de bewoners in een serie workshops vol permacultuur principes ontworpen, en in 2015 met geld van gemeente Almere en heel veel vrijwilligerswerk van opnieuw die bewoners aangelegd. Je kunt eruit eten, maar je kunt er ook een vuurtje stoken, voetballen, je hond uitlaten, je bijen houden en natuurlijk kun je elkaar er ook hartstikke gezellig op allerlei manieren ontmoeten.
De bewoners zijn de baas
De inrichting, zo stelt Eveline, is voor een belangrijk deel ingevuld door de bewoners. Zij wilden uit de wind op bankjes kunnen zitten en een voetbalveld en vuurplaats. Zij hebben ook bepaald welke kruiden er vervolgens in het gedeelte met plukperkjes kwamen en welke bomen werden aangeplant. En het mooie is, een jaar na aanleg ziet het bos er keurig verzorgd uit en worden er nog steeds nieuwe stukken aangeplant en ontwikkeld. We ontmoeten één van de meest actieve bewoners terwijl hij even Verbena komt plukken voor in de thee en hij vertelde dat hij nu in zijn garage een vleermuizentoren aan het bouwen is. Ook de imker is dit jaar gekomen, nu er wat variatie is in de beplanting. Een andere buurtbewoonster, die toevallig ook door het voedselbos liep met haar hondje vertelde dat ze vorige week nog aardbeien had geplukt en dat iedereen in de buurt erg enthousiast was over het voedselbos.
De spannende eerste jaren van een voedselbos
In de eerste paar jaren oogt een voedselbos vaak wat onzichtbaar. Jonge boompjes die niet of nauwelijks boven het natuurlijk opschietende onkruid uitkomen. In dit bos wordt dat anders aangepakt. Eveline is duidelijk: als je wil opschieten met je voedselbos, moet je ervoor zorgen dat de aanplant omringd is door ondersteunende gewassen, zoals niet te hoog opgroeiende stikstofbinders als klaver. De successiefase van de distels, brandnetels en zuring moet je juist versnellen door de bodem op een natuurlijke manier actief te verbeteren. Dit geldt zeker in een gemeenschapsbos als dit waar je al vanaf jaar één wil kunnen snoepen van kleinfruit.
Denken in zones geeft een rijk landschap
Dit bos kent een flink aantal zones. Dicht bij de bewoning vind je de intensief door de mensen bezochte zones. Daarin vind je de bankjes, het voetbalveld, de kruiden en veel fruitsoorten. Wat verder van de straat wordt niet alleen de onderbegroeiing wat losser gelaten maar zijn ook langzamer groeiende boom- en struiksoorten geplant. Hier voelt het ook rustiger en omdat het tegen al bestaande bomenrij is opgezet, ook bossiger. Hier vind je straks grote notenbomen en nu ook nog de gebruikelijke distels en zuring. Door deze zonering levert dit gebied al na een jaar een flinke variatie soorten bloemen en planten. En dat maakt dit gebied nu al interessant voor imker Harold… Hij heeft zijn bijen ook ooit in het nabijgelegen Oostvaardersplassen gehad, maar ze ook weer weggehaald. Daar zijn, door een te veel aan grote grazers, bijna geen bloeiende planten meer over.
Via voedsel werken met mensen en natuur
Eveline Stilma woont in Almere en dus kun je in die stad ook veel van haar werk tegenkomen. In het stadhuis staan een aantal grote plantenbakken met daarin minivoedselbosjes die aan het publiek aan de hand van plantcombinaties met bijvoorbeeld een wormencompostsysteem of met elkaar samenwerkende planten laten zien hoe ecosystemen werken en hoe voedselbossen in lagen zijn opgebouwd.
Een groene kas vol voedsel door bewoners zelf beheerd
Een klein eindje verderop, midden in een woonbuurt net naast het centrum, heeft ze een binnentuin/plaats ontwikkeld met daarin een kas waar bewoners, met name ouderen, gezellig kunnen samenkomen, plantjes kunnen kweken en eten kunnen oogsten. Deze kas is zo ingericht dat ouderen er zoveel mogelijk elementen van vroeger in herkennen. De kas is, net als het voedselbos in de sieradenbuurt, zoveel mogelijk met de bewoners ontwikkeld, en wordt door de bewoners helemaal zelf beheerd. In allebei de gevallen denkt Eveline dat het succes te wijten is aan de combinatie van èn professionele begeleiding èn het mogen mee-ontwerpen van je eigen tuin of èn dat het plekken zijn die over voedsel gaan, waardoor mensen zich er van nature al betrokken bij voelen.
Tenslotte
Eveline Stilma heeft meegewerkt aan een prachtig boek, Polyculturen in de Kas genaamd, waarin tuinders en boeren geïnspireerd worden met precies dezelfde twee onderwerpen: verbind je als boer of tuinder veel meer met je klant, maak voedsel tastbaar en onderdeel van je communicatie, ga weg van de monocultuur en leer werken volgens permacultuur principes. Je kunt de PDF van het boek ontvangen als je een mailtje stuurt naar eveline@innoplant.nl. Als je meer over haar werk wil lezen, kijk dan op innoplant.nl
